NS heeft als doel om in 2030 circulair in te kopen, materialen maximaal te (her)gebruiken en geen afval meer te creëren op kantoren, werkplaatsen en in treinen. Om dit te realiseren werken we volgens de uitgangspunten: beperk (nieuw) grondstofgebruik, optimaliseer materiaalgebruik en afval bestaat niet.
Beperk (nieuw) grondstofgebruik
Door circulair ontwerpen en inkopen willen we nog slimmer omgaan met materialen en minder nieuwe grondstoffen gebruiken. We nemen in relevante materiële aanbestedingen het onderwerp circulariteit mee in de selectie- en gunningsfase. Zo maken we de aanbesteding van nieuwe treinen en bedrijfskleding de mate van circulariteit meetbaar en bestuurbaar door met materiaalpaspoorten de gebruikte grondstoffen herkenbaar en (her)inzetbaar te maken.
Bij de verbouwing van de Utrechtse NS-kantoren zijn zoveel mogelijk bestaande materialen en treinmaterialen hergebruikt. Denk aan meubels van oude treinvloeren, scheidingswanden van glazen treindeuren en bureaus van plafondplaten uit de trein. NS stimuleert medewerkers, huurders, leveranciers en reizigers materiaalgebruik te verminderen. Bijvoorbeeld door reizigers korting aan te bieden bij het meebrengen van een eigen beker voor warme dranken en door watertappunten op stations te plaatsen.
Begin 2020 hebben ProRail, Bureau Spoorbouwmeester, de Dutch Design Foundation en NS Stations een ontwerpvraag uitgezet om een klein station circulair te maken. De drie winnende ontwerpen zijn gepresenteerd tijdens een online expositie van de Dutch Design Week. De ontwerpen zijn gericht op natuurlijk materiaalgebruik en ingepast in het landschap.
Optimaal materiaalgebruik
Wij zijn zuinig op onze materialen en zetten in op goed onderhoud, reparatie en levensduurverlenging. Na 20 jaar moderniseren we onze dubbeldekstreinen zodat deze weer 20 jaar reizigers kunnen vervoeren. De modernisering van de treinserie VIRM1 is in 2020 afgerond en de serieproductie voor de modernisering van de treinserie VIRM2/3 is afgelopen jaar opgestart. Hierbij zetten we opnieuw in op het optimaal (her)gebruiken van materialen. Ook bij deze modernisering zijn we erin geslaagd om 86% van de oude VIRM1-treinonderdelen op te knappen en weer als nieuw terug te brengen in de trein. 13% van de materialen krijgt elders een tweede leven. Opgeteld krijgt 99% van de VIRM2/3-trein een tweede leven (2019: VIRM1 99%) en houden we in totaal 40 miljoen kilo in de kringloop.
Vanaf dit jaar stromen de 45 jaar oude SGM-treinstellen uit de dienstregeling. Voordat de trein uitstroomt, halen monteurs waardevolle onderdelen uit de treinen. Een deel wordt hergebruikt voor de nog rijdende SGM’s. Andere onderdelen worden geschikt gemaakt voor hergebruik in andere treinseries. Zo passen de wielstellen – na een kleine aanpassing – onder de ICM-treinstellen.
Afval bestaat niet
Als we producten niet meer kunnen (her)gebruiken, willen we deze hoogwaardig in de kringloop houden door op zoek te gaan naar een nieuwe bestemming. We proberen eerst het volledige product een nieuw leven te geven. Als dat niet kan herbestemmen we de onderdelen. Neem de treinen als voorbeeld: een trein rijdt ruim 40 jaar op het spoor. Daarna bieden we de treinen aan voor verkoop. In 2020 hebben we zo 11 locomotieven (type: 1700) en 2 rijtuigen (type DDM) een tweede leven gegeven. Daarnaast bieden we treinonderdelen aan om hier nieuwe producten van te maken. Zo worden er van 45 jaar oude omroepspeakers uit treinen nieuwe bluetooth huiskamerspeakers gemaakt. En krijgen oude treinvloeren, treinstoelen en plafondplaten een nieuw leven als meubelstuk.
In 2020 hebben we voor de vierde keer een Upcycle Pop Up-store geopend op Utrecht Centraal, waar nieuwe producten verkocht zijn die gemaakt zijn van oude NS-materialen. Denk aan notitieboekjes en dienbladen van gele vertrekstaten, en tassen, schoenen en meditatiekussens van treinstoffen. Nog niet alle materiaalsoorten zijn op dit moment herbruikbaar of recyclebaar. Samen met Windesheim Zwolle onderzoeken we hoe oude composieten treinzijwanden een nieuw leven kunnen krijgen. Dit jaar is de eerste dwarsligger van composieten treinzijwanden gemaakt. De volgende uitdaging is het structureel en grootschalig uitrollen van dergelijke toepassingen.
Reduceren van restafval
Als hergebruiken niet kan, scheiden we materialen voor recycling. Eind 2020 zijn we samen met afvalbedrijf Renewi gaan werken aan het reduceren van restafval. Op NS-locaties wordt de samenstelling van de reststromen afval in kaart gebracht, wordt bepaald wat in aanmerking komt voor recycling en hoe daar praktisch door medewerkers invulling aan gegeven kan worden. In 2020 heeft NS in totaal circa 14 miljoen kilogram afval afgevoerd vanuit de kantoren, werkplaatsen en stations (2019: circa 21 miljoen). We hebben 55% van het totale afval gescheiden aangeboden voor recycling. Het resultaat daarvan is dat 46% daadwerkelijk is gerecycled en 47% verbrand is met energieterugwinning. Dit jaar zijn we gestart om bij de rapportage van slooptreinen niet alleen op recycling te rapporteren maar ook op hergebruik: we hebben 7% van het afval voorkomen. Slechts 0,2% van het NS-afval is gestort. Van ons afval wordt zo’n 4% als gevaarlijk afval afgevoerd (2019:4%).
Afval scheiden
In 2020 hebben de medewerkers in onze werkplaatsen 83% van het afval kunnen scheiden (2019: 81%). Vanuit onze kantoren hebben we 29% (2019: 26%) gescheiden aangeleverd. Van het consumentenafval dat vrijkomt op de stations, in winkels en in treinen hebben we 31% gerecycled (2019: 18%). Deze stijging komt doordat we meer organisch afval op grote stations hebben ingezameld en afval nagescheiden hebben en zo de waardevolle grondstoffen eruit gehaald hebben. Eind 2020 loopt de door NS, ProRail en IenW ondertekende Green Deal afvalreductie en recycling af en begin 2021 zullen wij de lessen verzamelen en delen.