Concernrisico’s

2. Non compliance:
Het risico dat NS niet voldoet aan wet- en regelgeving of overschrijden van geldende normen en waarden.

De beheersing van compliance is in 2020 verder versterkt, als onderdeel van een meerjarentraject op het gebied van integriteit en compliance. Het management op compliancerisico’s is in samenspraak met de business verdiept en verbreed. Daarnaast is de beleidsvoering, monitoring en verantwoording op compliance verder uitgebouwd.

• De NS-gedragscode is vernieuwd en het beleidshuis is verder uitgebouwd. Verder is er verder ingezet op compliancekennis en -awareness, onder andere door NS-brede trainingen op de gebieden integriteit, mededinging en privacy. Het NS Risk Framework is verder ontwikkeld zodat compliance effectief wordt meegewogen.
• Ten aanzien van specifieke compliance risico’s (zoals fraude, bodemverontreiniging of arbeidstijdenwetovertredingen) zijn maatregelen getroffen en is monitoring ingesteld. De risico’s worden nu ook expliciet gewogen en meegenomen in het NS Risk framework.

3. Omzet:
Het risico dat de omzet langer laag blijft of structureel minder wordt.

De omzet is in 2020 fors gedaald, en ook de verwachtingen voor komende jaren ligt substantieel lager onder andere door meer thuiswerken. Ook is een nieuwe economische recessie niet ondenkbaar.

• Diverse onderzoeken hebben plaatsgevonden om inzicht te krijgen in veranderend reisgedrag, en reizigersprognoses worden met grotere regelmaat geüpdatet. Op basis hiervan worden investeringen en de dienstverlening zo nodig aangepast.
• Tevens worden proposities aangepast om zo goed mogelijk bij de wensen van de klant aan te blijven sluiten en wat wij daarvoor intern moeten aanpassen.

4. Besparingen:
Het risico dat NS de als gevolg van de coronacrisis benodigde besparingen niet realiseert.

De coronacrisis heeft desastreuze gevolgen voor ons financieel rendement. Om de uitgaven daarmee in balans te brengen heeft NS een besparingsprogramma van € 1,4 miljard opgezet voor de Nederlandse organisatie en waar een belangrijke transformatie voor nodig is.

• Een dedicated team is ingericht om de transformatie aan te jagen en besparingsinitiatieven uit te werken voor directe en indirecte medewerkers. Hierin wordt samenwerking gezocht met sociale partners en medewerkers. 2020-besparingen zijn reeds doorgevoerd en diverse adviesaanvragen zijn ingediend. Investeringsplannen worden aangepast en zo mogelijk getemporiseerd. Prognoses worden periodiek herijkt en voortgang gemonitord.

5. Buitenland:
Het risico dat NS verlies lijdt op de investeringen in het buitenland (Abellio).

Abellio UK heeft omzetrisico op treincontracten. Opdrachtgevers hebben vanaf maart 2020 het omzet- en kostenrisico overgenomen. Om de huidige contracten vervroegd te kunnen eindigen en aanspraak te kunnen maken op een nieuwe contractvorm zal een beëindigingsvergoeding worden overeengekomen.
Abellio Duitsland heeft geen omzetrisico, maar is geconfronteerd met verlieslatende contracten door onvoldoende compensatie van opdrachtgevers voor gestegen personeels- en opleidingskosten en voor de hoge boetes gerelateerd aan niet-beïnvloedbare oorzaken.

• Abellio voert overleg met de opdrachtgevers in VK en Duitsland over aanpassing van de contracten zodat minimaal een break-even resultaat toekomstig haalbaar is. Het financiële risico voor NS is beperkt tot de afgegeven garanties voor de Abellio-entiteiten. Voor een paar contracten in het Verenigd Koninkrijk wordt het financiële risico gedeeld met joint-venture partners.
• De totale omvang van de investeringen door NS in het buitenland en de garanties die NS hiervoor afgeeft blijft binnen het met de aandeelhouder van NS overeengekomen maximum van het Capital-at-Risk raamwerk. Met dit maximum is al rekening gehouden in de kapitaalstructuur van NS.

6. HSL-Zuid:
Het risico dat niet conform afspraak wordt gepresteerd op de HSL.

De prestaties en de risicobeheersing zijn in 2020 verder verbeterd, en het tekort aan zitplaatsen is niet opgetreden door het effect van de coronacrisis. De kpi’s zijn gevoelig voor risicofactoren die samenhangen met de complexiteit van de HSL-Zuid. De ICNG-oplevering is vertraagd en met IenW zijn nieuwe afspraken gemaakt.

• Verbeterprogramma HSL-Zuid werkt samen met ProRail aan verdere maatregelen om de operationele prestaties te verbeteren. Het verbeterpakket infrastructuur van IenW van € 60 miljoen is verlengd tot eind 2022 waardoor infrakwaliteit minder leidt tot treinuitval.
• Er wordt nauw gestuurd op beheerste instroom van ICNG en het zoveel mogelijk voorkomen van introductiedips.
• Nieuwe leidraad hitte is succesvol geïmplementeerd om tijdens extreem warme periodes het materieel goed inzetbaar te houden, wat ervoor heeft gezorgd dat er dit jaar geen grote uitval is voorgekomen tijdens de lange en extreme hitte periode.

7. Infra:
Het risico dat het uitvoeren van de dienstregeling en het realiseren van onze ambities (hoogfrequent en snelheidsverhoging) negatief worden beïnvloed door infraknelpunten.

Als gevolg van uitstel van productstappen naar aanleiding van de coronacrisis is er iets meer ruimte omdat reizigersgroei wordt getemporiseerd en als de (timing van de) productstappen in gevaar komt, dan sturen we op tijdige duidelijkheid/communicatie om de impactbepaling scherp te hebben en daarmee de verwachtingen te managen met de stakeholders. Daar staat budgetdruk op infra-investeringen en uitloop van werkzaamheden (onderhoud) tegenover, die tot infraknelpunten kunnen leiden met impact op onze dienstverlening. Er blijft druk op Groot Amsterdam, vooral ook door de afhankelijkheid tussen verschillende projecten en de vele werkzaamheden.

• Het Middellange Termijn proces samen met ProRail is verbeterd en bevordert transparantie in besluitvorming.

8. IT:
Het risico dat IT-systemen niet voldoen aan de operationele- en beveiligingseisen.

Het risico is per saldo gelijk gebleven. Maatregelen zijn getroffen voor verdere beheersing, maar ondertussen nemen de bedreigingen waaronder cyberrisico’s (ook op de trein) toe, omdat het dreigingsbeeld blijft groeien

• De belangrijkste kritieke systemen in de logistieke treinbesturing zijn in 2019 en 2020 vervangen, en de grote overige operationele legacy systemen, waaronder reisinformatiesysteem en Data Warehousesystemen, worden over een periode tot 2022 grotendeels vervangen. Business continuïteit afspraken met leveranciers zijn aangescherpt.
• Te vervangen grote systemen worden zoveel mogelijk modulair gemaakt ten behoeve van toekomstbestendigheid;
• Het capaciteitstekort IT blijft en daarmee afhankelijkheid van derden. Om dit te mitigeren worden externe medewerkers waar mogelijk vervangen door eigen medewerkers. Agile werken binnen NS wordt komende jaren versneld doorgevoerd via een transformatieplan en is daarmee ook een mitigerende maatregel.
• Aan de hand van een roadmap wordt de cybersecurity verder versterkt, zowel procesmatig via governance en beleid en inhoudelijk bij IT en operationele technologie (OT) op en om de trein. Er zijn significante stappen gezet in de security monitoring waardoor cyberonregelmatigheden in het netwerk sneller kunnen worden gesignaleerd.
• Awareness-campagne veilig thuiswerken en extra alertheid interne IT-veiligheidsbewaking. Versnelde uitrol van middelen om veilig thuis te kunnen werken, waaronder MS Teams.

9. Wendbaarheid:
Het risico dat NS er niet in slaagt om voldoende verander- en innovatiekracht te realiseren.

We hebben gedurende de coronacrisis Nederland in beweging gehouden en hebben ons aangepast aan de nieuwe omstandigheden, en daarmee bewezen wendbaar en flexibel te zijn. De financiële situatie en neerwaartse reizigersprognoses vragen dat we structureel werken aan een kleiner en wendbaarder NS.

• Ondersteund vanuit een Transformatieteam werkt NS gestructureerd aan kostenbesparingen en gedragsverandering zodat we slagvaardiger samenwerken en sneller inspelen op veranderingen. Ook bevorderen we doorstroom en omscholing zodat mensen in de veranderende context inzetbaar en flexibel blijven.