Abellio UK

Onderstaande grafiek laat zien wat het effect van de overheidsmaatregelen op de reizigersopbrengsten van de TOC's van Abellio is geweest, door de reizigersopbrengsten van 2020 weer te geven als percentage van die van 2019 over dezelfde periode.

Abellio London Bus speelde een belangrijke rol door medewerkers in een cruciaal beroep in staat te stellen zich tijdens de pandemie te blijven verplaatsen, waarbij de dienstverlening werd aangepast aan de klantvraag en de beschikbaarheid van het personeel. Abellio Rail Replacement (ARR) bleef tijdens de lockdownperiode bussen inzetten, hoewel gereduceerd, als vervangend treinvervoer. Event Connect, dat voorziet in vervoer bij grote sportevenementen en voor touroperators en zakelijke opdrachtgevers, is hard geraakt door de terugval in de vrijetijdssector.

Spoorconcessies en busdiensten in het VK

Abellio exploiteert vijf Britse concessies en ongeveer 9% van de busdiensten in Londen, met een gezamenlijke omzet van € 3,1 miljard (exclusief Merseyrail, een niet-geconsolideerde 50:50 joint venture met Serco). Het bedrijf exploiteert East Midlands Railway, ScotRail, Greater Anglia, West Midlands en Merseyrail, evenals een winstgevend busbedrijf.

*Opbrengsten- en kostenrisico's zijn per 1 maart 2020 overgenomen door de Britse overheid, met de mogelijkheid van verlenging van de looptijd door de concessieverlener met 7 railperioden van 4 weken.

Als gevolg van de plotselinge omzetdaling met 80% in 2020 tijdens de lockdowns werden contracten met een gewoonlijke winstmarge van 3%-4% niet meer rendabel. De verwachting is dat treinreizen voorlopig niet op het niveau van voor de coronacrisis doordat er meer thuis wordt gewerkt en reizigers zich zorgen maken over hun veiligheid. Gezien de onzekere vooruitzichten is het DfT snel in actie gekomen door contracten aan te passen zoals hieronder is beschreven.

Op 22 maart 2020 stemden alle drie Abellio DfT-concessies (Greater Anglia, West Midlands en East Midlands) in met de door het DfT aangeboden wijziging van hun concessieovereenkomsten, gezien de buitengewone omstandigheden veroorzaakt door de coronapandemie en om de continuïteit van hun activiteiten te waarborgen. Voor ScotRail werd op 24 maart 2020 van Transport Scotland (TS) een zelfde aanbod ontvangen dat qua opzet sterk overeen kwam met het aanbod van het DfT. Er is geen contractwijziging aangeboden aan Merseyrail, zodat de opbrengsten- en kostenrisico's voor de exploitatie als voorheen, maar met gereduceerde winst, worden bepaald door de bestaande concessieovereenkomst met Merseytravel.

Emergency Measures Agreements

De Emergency Measures Agreement (EMA) heeft als doel concessienemers voor zover redelijk te behoeden voor de ernstige financiële gevolgen van de coronapandemie. Om dat te bereiken, hebben de Britse en Schotse regeringen in wezen de opbrengsten- en kostenrisico's overgenomen voor de duur van de EMA, waarbij de vervoerders een managementvergoeding ontvingen en een prestatievergoeding konden verdienen gebaseerd op kritieke prestatie-indicatoren (“KPI’s”).

In eerste instantie liepen de EMA's van 1 maart tot 20 september 2020. De EMA voor ScotRail is eerst verlengd van 20 september 2020 tot 10 januari 2021 en vervolgens, overeengekomen op 18 december 2020, tot 31 maart 2021. De opbrengsten- en kostenrisico's blijven bij TS berusten en overeenkomstig de eerste EMA ontvangt ScotRail een vergoeding op basis van bepaalde kritieke prestatie-indicatoren. ScotRail is in constructief overleg met TS over een volgende verlenging van de EMA na 31 maart 2021.

Emergency Recovery Measures Agreements

De EMA's van de drie Abellio DfT-concessies werden op 20 september 2020 vervangen door Emergency Recovery Measures Agreements (ERMA's). De looptijd van de ERMA’s verschilt per concessie en varieert van een half jaar tot anderhalf jaar, terwijl net als bij de EMA's de kosten worden gedragen door het DfT en de TOC's een - weliswaar lagere - managementvergoeding kunnen verdienen. Het DfT heeft aan de te ontvangen managementvergoeding prestatiedoelen op vier gebieden verbonden: operatie, financieel, klantenservice en samenwerking met Network Rail. Voor East Midlands Railway loopt de ERMA eind maart 2022 af, terwijl die voor West Midlands en Greater Anglia in september 2021 aflopen, waarbij het DfT de ERMA’s met maximaal zeven railperioden van vier weken kan verlengen.

Een ERMA kon alleen tot stand komen als de TOC ermee instemde dat haar bestaande concessieovereenkomst na afloop van de ERMA-termijn zou worden beëindigd, en hiermee heeft het DfT de overgang naar nieuwe contracten in gang gezet. Voor TOC's die voldoen aan de gestelde criteria, worden de ERMA’s vervangen door onderhandse gunningen met een mogelijke duur van 4 tot 6 jaar. Het vooruitzicht is dat de opbrengsten- en kostenrisico’s voor rekening en risico van de Britse overheid blijven. Naar verwachting is er in de tweede helft van 2021 meer bekend over de procedure en voorwaarden van de onderhandse gunning.

Als onderdeel van het beëindigingsproces is mogelijk een beëindigingsvergoeding verschuldigd op basis van de financiële vooruitzichten van de concessie als er geen corona pandemie was geweest. De mogelijke beëindigingsvergoeding is beperkt tot de niet-aangesproken PCS-garanties en de waarde van de nettoactiva van de TOC. Het kasuitstroomrisico voor NS is hierdoor beperkt tot € 244 miljoen aan niet-aangesproken PCS-garantiestellingen voor Greater Anglia en West Midlands en blijft hiermee binnen het afgesproken kader voor risicokapitaal. Er zijn momenteel onderhandelingen gaande met het DfT over de hoogte van een eventuele beëindigingsvergoeding en een uitkomst wordt later in 2021 verwacht. In de jaarrekening over 2020 is een volledige voorziening getroffen voor de mogelijke beëindigingsvergoedingen waarover nog wordt onderhandeld. Abellio was ten tijde van het opstellen van de jaarrekening niet in staat de verwachte vermindering van de vergoedingen te kwantificeren en daarom is een volledige voorziening getroffen op basis van de voorlopige raming van het DfT.
Op 21 oktober 2020 werd de raming van de door de TOC’s te betalen beëindigingsvergoeding bekendgemaakt door het DfT. Voor East Midlands Railway heeft het DfT een winstgevend contract berekend en daarom is geen beëindigingsvergoeding verschuldigd. Voor zowel Greater Anglia als West Midlands heeft het DfT verlieslatende contracten berekend en zou de PCS-garantstelling volledig moeten worden aangesproken om deze concessies te beëindigen. NS is het fundamenteel oneens met deze berekening omdat het niet overeenkomt met de rekenmodellen van Abellio, welke aantonen dat beide contracten winstgevend zijn geweest in het verleden en winstgevend zouden zijn gebleven als er geen pandemie was geweest, met enkele uitdagingen in het verschiet voor Greater Anglia.
De definitieve beëindigingsvergoeding wordt bepaald door het DfT op basis van de financiële situatie waarin een TOC verkeerde voorafgaand aan de pandemie en hoe de TOC zich zou hebben ontwikkeld gedurende de resterende looptijd van de concessie. Er is een uitgebreid en gedetailleerd proces doorlopen van bewijsvoering aan het DfT, dat naar de mening van Abellio een sterk en overtuigend argument vormt dat deze beëindigingsvergoedingen aanzienlijk lager zouden moeten zijn. Als het proces van het DfT redelijk en billijk is en het door Abellio aangedragen uitgebreide bewijs wordt meegewogen, is de verwachting dat de uiteindelijke beëindigingsvergoedingen aanzienlijk zullen verminderen en een weerspiegeling zullen zijn van de door Abellio verwachte winstgevendheid van de concessies als er geen corona pandemie was geweest. Elke vermindering die volgt uit de definitieve overeenkomst met het DfT zal in 2021 worden verantwoord.

Publieke perceptie

Zoals eerder gezegd, is het reizigersvertrouwen met betrekking tot treinreizen maar langzaam verbeterd sinds de uitbraak van de pandemie. Hoewel onderzoek van de RSSB (Rail Safety & Standards Board) heeft uitgewezen dat de kans op besmetting in de trein en op stations betrekkelijk klein is, is volgens de National Travel Attitudes Survey van het DfT de perceptie nog steeds dat het niet veilig is om met de trein te reizen. Een andere belangrijke oorzaak van de lage reizigersaantallen is het feit dat al maandenlang een aanzienlijk aantal grotere werkgevers gehoor geeft aan het verzoek van de overheid om personeel thuis te laten werken. In overleg met het DfT gaat Abellio in het kader van een sectorbreed streven naar herstel, door met het ontwikkelen van flexibele, aantrekkelijke treinkaart producten en met het vereenvoudigen van betaalmethoden. Een voorbeeld daarvan is de huidige overgang van papieren abonnementen naar digitale smartcardversies voor de West Midlands concessie.

Williams Review

Vóór de coronapandemie werd met de Williams Review, een evaluatie van de Britse spoorsector waartoe de Britse regering in 2018 opdracht gaf, beoogd de spoorsector te hervormen en het concessiemodel in zijn huidige vorm te beëindigen. Als gevolg van de coronacrisis is hiermee een vliegende start gemaakt met de invoering van noodcontracten. Een en ander zal in de sector wijzigingen in structuur en bestuur met zich meebrengen en het DfT heeft toegezegd zijn voorstellen naar aanleiding van de evaluatie te zullen publiceren. Aangenomen wordt dat er een nieuw orgaan komt dat onafhankelijk van de regering voor sturing gaat zorgen. Dat orgaan gaat waarschijnlijk de resultaten aansturen, toezien op de infrastructuur en toekomstige managementcontracten voor spoorwegexploitatie toekennen. Aan die contracten zijn naar verwachting geen directe kosten- en opbrengstenrisico's verbonden maar wel enkele financiële prikkels.

Incident bij Stonehaven

Dat veiligheid in de spoorsector altijd een leidend beginsel is, werd aan het eind van de zomer van 2020 maar al te duidelijk met de ontsporing van een trein van ScotRail bij Stonehaven. Het tragische ongeval vond op 12 augustus plaats toen de trein van ScotRail van 06.38 uur van Aberdeen naar Glasgow tijdens hevige regenval werd getroffen door een aardverschuiving, waarbij twee collega's van ScotRail, de machinist en de conducteur, en een reiziger omkwamen.

ScotRail werkt nauw samen met de onderzoekers van het ongeval, Network Rail en organisaties in de sector om lering te trekken uit deze tragische gebeurtenis en het spoor voor collega's en reizigers zo veilig mogelijk te maken. Network Rail (NR) heeft een reeks aanvullende veiligheidsmaatregelen getroffen en inspecties uitgevoerd op locaties waar het spoor langs hellingen loopt met een vergelijkbaar hoger risico op aardverschuivingen. Daarnaast heeft NR in het kader van haar langetermijnrespons op klimaatverandering en het onderhoud van het grote aantal taluds en dijken in haar portefeuille twee werkgroepen ingesteld die worden geleid door onafhankelijke deskundigen.

Na uitgebreide herstelwerkzaamheden werd de spoorlijn tussen Aberdeen en Dundee op 3 november 2020 weer opengesteld.

Brexit

Op 31 januari 2020 was de Brexit een feit en in december 2020 is door de EU en het VK uiteindelijk een handelsovereenkomst bereikt. Met de inwerkingtreding daarvan op 1 januari 2021 is er een eind gekomen aan het vrije verkeer van personen, goederen en diensten tussen het VK en de EU. Volgens de overeenkomst gelden er geen invoerrechten of beperkingen op de handelsvolumes maar zijn er in sommige gevallen wel extra douaneaangiften nodig.

Als bedrijf is Abellio in hoge mate gevrijwaard van eventuele negatieve effecten van de Brexit, omdat het binnenlandse klanten heeft, niet over de grens actief is en haar activiteiten uitvoert in GBP.

De Brexit kan echter wel nadelig uitpakken voor de inhuur van personeel, in het bijzonder uitzendkrachten, vooral buschauffeurs en schoonmakers, vanwege een nieuw puntensysteem en visumvereisten.

Hoewel de leveranciersketen van Abellio zich overwegend in het VK bevindt, kan de toelevering vanuit het Europese vasteland hinder ondervinden van nieuwe douaneregels. Abellio heeft samen met partners in de sector gewerkt aan het in kaart brengen en aanpakken van mogelijke problemen in verband met de Brexit.

Kerncijfers per spoorconcessie en busbedrijf van Abellio UK

Met de EMA's en ERMA's is belangrijke ondersteuning verleend door de Britse en Schotse regeringen. Voor de TOC’s van Abellio bedroeg de aanvullende steun voor de concessies in 2020 in de vorm van extra subsidie en een lagere concessiepremie in totaal € 1,5 miljard voor Greater Anglia, ScotRail, West Midlands en East Midlands samen.

Financieel resultaat

*Intercompany financieel resultaat bestaat uit rente op aandeelhoudersleningen en garantievergoedingen aan de aandeelhouders.

Operationele prestaties

De prestaties laten een verbetering zien doordat er minder treinen reden en minder passagiers werden vervoerd tijdens de pandemie. Het aantal vertragingsminuten was ook lager, in overeenstemming met de in onderstaande tabel^[1] weergegeven punctualiteitsgegevens (PPM^[2]: Public Performance Measure). In de ERMA's is bepaald dat de prestaties moeten worden gemeten aan de hand van bepaalde kpi's: uitval, korte samenstelling en punctualiteit.

• 1 In deze tabel worden de prestaties van de Britse TOC’s met een concessie (voortschrijdend jaargemiddelde, Moving Annual Average –“MAA”) voor periode 10 van de spoorwegkalender voor 2020 en 2019 vermeld. Twaalf van deze vervoerders beschikken over een concessie van het DfT.. ScotRail en Caledonian Sleeper zijn gecontracteerd door Transport Scotland en Transport for Wales Rail Ltd is gecontracteerd door Transport for Wales. Merseyrail, LOROL en TFL Rail hebben een concessie die door de overheid wordt uitgebaat. LNER en Northern Trains worden rechtstreeks door het DfT uitgebaat. De betere uitkomst van de PPM-meting voor alle TOC’s in 2020 is vooral te danken aan het kleinere verkeersvolume op het spoornet tijdens de coronapandemie.
• 2 PPM is de sectorstandaard voor meting van de punctualiteit en geeft het percentage treinen weer dat aankomt binnen vijf minuten van de geplande tijd (binnen tien minuten voor langeafstandstreinen).

Onderstaande tabel toont de oorzaak van de vertragingen van de TOC’s van Abellio in 2020 per categorie:

• NR on TOC: vertragingen veroorzaakt door Network Rail (infrastructuur), inclusief extreme weersomstandigheden.

• TOC on Self: vertragingen die aan een TOC zelf zijn te wijten.

• TOC on TOC: vertragingen die aan een andere TOC zijn toe te schrijven.

Klanttevredenheid

Kort na de instelling van de lockdown werd de National Rail Passenger Survey (NRPS) van Transport Focus opgeschort vanwege de geringe aantallen reizigers en moeilijkheden bij uitvoering van het veldwerk. De NRPS-gegevens in de tabel met de kengetallen hebben dan ook betrekking op het onderzoek dat in het voorjaar van 2020 is gehouden waarbij slechts 75% is behaald van de beoogde deelwaarneming voordat de pandemie uitbrak.

Transport Focus heeft de NRPS vervangen door een kleiner onderzoek welke de beleving van reizigers volgt maar zonder uitsplitsing naar TOC. Het percentage treinreizigers dat tevreden is over hun reis, loopt uiteen van 77% tot 90%.

Abellio als werkgever

Abellio is een belangrijke werkgever met meer dan 16.000 medewerkers bij alle TOC’s tezamen. De organisatie moest in overeenstemming worden gebracht met de nieuwe ERMA's/EMA's, onderhandse gunningen en mogelijk toekomstige concessies. Abellio wordt gerekend tot de grote werkgevers in het VK die zich hebben gecommitteerd aan leertrajecten. Op de door het Education and Skills Funding Agency opgestelde lijst van honderd beste werkgevers in het VK staat Abellio op plaats 39 en is daarmee de hoogst genoteerde vervoersorganisatie in de particuliere sector. In het afgelopen jaar zijn er meer dan driehonderd collega's begonnen aan een leertraject in functies die uiteenlopen van buschauffeur en treinmachinist tot medewerker klantenservice, technicus of manager.

Abellio blijft in dialoog met de vakbonden op grond van een professionele, goede verstandhouding om medewerkers te ondersteunen en motiveren. Naar aanleiding van de pandemie heeft Abellio verder geïnvesteerd in de gezondheid en het welzijn van haar medewerkers door online bijeenkomsten te houden, ondersteuning te bieden en communicatie en overleg met leiders en managers te versterken. Abellio heeft tweejaarlijks onderzoek gedaan naar de betrokkenheid onder haar medewerkers om te begrijpen hoe zij als werkgever verder kan verbeteren. Daarnaast heeft Abellio betrokkenheidsforums ingesteld waar medewerkers zich kunnen uitspreken over alles wat Abellio doet.

Abellio gaat verder op de ingeslagen weg naar een divers en inclusief personeelsbestand. Abellio heeft een forum opgezet en belangrijke maatregelen genomen om de vertegenwoordiging van etnische minderheden en vrouwen in het senior management te verbeteren, kansen te scheppen voor jongeren en voor meer inzicht in de voordelen van een inclusief personeelsbestand te zorgen. De meeste van onze TOC’s hebben het gestelde doel van de aanstelling van vrouwen in het senior management en etnische diversiteit onder nieuwe medewerkers al ruim gehaald, terwijl bijna een derde van de leerlingen een BAME-achtergrond (Black, Asian and Minority Ethnic) heeft. Verder heeft Abellio haar toptalenten in kaart gebracht en geïnvesteerd in hun ontwikkeling zodat zij een leidinggevende rol kunnen vervullen. We investeren in onze medewerkers door hen de mogelijkheid te bieden voortdurend (bij) te leren en zich te ontwikkelen via online lesprogramma's.